Kamis, 08 Oktober 2009

NGAMUMULE BALE GEUSAN NGAJADI

Pun paman, Mang Eros bin Tamsur bin Mama Enjam, ngala lauk teh "serona". Hiji waktos sim kuring diajak ngecrik ka walungan Cipicung. Nu dituju Curug Tonjong. Di Curug Tonjong tara aya nu ngulampreng ngala lauk, da geueuman. Sisi kenca katuhueun masih keneh bala tur hieum. Kisapatu, eurih, harendong paselang sareng kebon awi nambah cakueumna Curug Tonjong. Ngahaja pun paman ngecrik teh ti hilir heula, nyedekkeun lauk sina naek ka girang, kana curug.

Bari humandeuar ku carangna lauk nu kakecrik, pun paman maksakeun ngureuyeuh muru curug. Pas dugi kana curug janten bingung, liuhna leuwi dina handapeun cai nu nyurug sesah dikecrikna, da manjang. Lahlahan pun paman ancang-ancang, ngalungkeun kecrik tina biwir leuwi ngarah nungkrupna milu manjang. Teu kinten reuwasna .............. ari gerebeg ! teh kecrik pinuh ku beunteur. Pun paman ampir kabetot kana leuwi. Diangkat ku duaan, kecrik teh kacida beuratna. Beunteur, atanapi basa laten-na puntius binotatus, saleresna lauk raos, hanjakal hamperuna pait pisan (mangga tingali gambarna). Antara bungah jeung sieun, beunteur nu minuhan kecrik teh sawareh teu dikorangan, diantep we sina ngagarantung dugi ka lembur.

Baheula mah lauk gunung teh masih keneh ceuyah. Aya beunteur, jungjulung, beureum panon, jeler, paray, malah kekel ge tingkocepat sisi wahangan. Buteungna tingburinyay katojo panonpoe. Hanjakal, ayeuna mah lauk-lauk nu disebatkeun diluhur teh ampir teu aya, terutami kekel, lele alit nu kulitna warna warni antawis beureum, koneng jeung hideung. Pami aya nu mendakan teras dipiara dugika baranahan, insya Allah tiasa janten sumber pakasaban nu mucekil. Komo, saleresna urang mah kapan ngagaduhan ahli lauk. Mantuna pun paman, Mang Iman bin Tamsur bin Mama Enjam.

Di kota, keur ngajagi kalestarian alam tur lingkungan kagiatannana benten deui. Salah-sawiosna freon, gas kanggo niiskeun ruangan, digentos ku hydrocarbon. Ieu ge matak mucekil. Salian tiasa ngirangan listrik oge matak awet kana AC. Mangga klik di dieu, kanggo lengkepna.

Rabu, 07 Oktober 2009

PANCAKAKI

Nalika Abah Tamsur, pun aki, nuju bujangan keneh, anjeunna sok ngangon meri. Teu samanea, ngangon merina sok dugi ka Cimawate. Kagambar kumaha pait peuheurna ngagigiring meri ti Bojong, kedah ngalangkungan serang nu Pa Uwan, mengkol ka Balewangsa, nanjak deui ka Pasir-raja, teras lungsur ka Angrem nu brasna ka Cimawate. Padahal urang mah bujeng-bujeng meri nu seueur, ngagiringkeun hiji ge asa moal katanagaan ............. Enyaan, hiji ibrah nu luar biasa tur conto kumaha "soson-soson" tur ikhlasna dina milari pakasaban .........

Di Cimawate, hiji mangsa meri piaraan pun aki ngaranjah pabinihan. Meri tea susah diaturna, digebah teh kalah paciweuh paburiak ngaleyekan pabinihan. Atuh teu wudu nu gaduh pabinihan teh kacida ngamukna. Jaman keur werit tea, pabinihan ibarat sumber kahirupan keur nu melakna. Pun aki langsung diseuseulan laklak-dasar bari ditaros ti mana asal jeung anak saha ............. Bari dareuda, ku pun aki diwaler yen anjeunna ti Bojong. Barang nguping yen pun aki oge putrana Mama Enjam, eta jalmi nu nyeuseulan teh kacida ngarenjagna !. Ya Alloh .......... saurna, kutan ujang teh putrana Nden Mimi ? Hapunten pisan emang tos kumawantun ka anak menak - saurna deui bari tipoporose muru sareng ngarangkul pun aki. Pun aki harita bati hareugeueun ................ socana rembes (nuju ngetik ieu carios, sicosa sim kuring oge bet ngeclak). Rembesna soca pun aki, tiasa janten aya rasa nu pagaliwota - antara kalungguhan anak menak di hiji pihak, sareng tukang ngangon meri di sanes sisi. Sanaos dihulag, pun aki maksa ngiring ngalereskeun pabinihan nu reksak. Hiji ibrah deui keur sim kuring, conto rasa tanggel-waler kana lampah sorangan nu dilakonan .........

Aki Tamsur ngagaduhan putra tujuh. Wa Endin Syamsuddin, Pun Biang Ema Mahya, Mang Komar (Komaruddin), Mang Iman Suparman, Bi Iyom Maryam (alm), Mang Eros Rosyidin sareng Bi Tati. Wa Endin ngagaduhan putra genep, Pun Biang sapuluh, Mang Komar genep, Mang Iman opat, Bi Iyom genep, Mang Eros lima, sareng Bi Tati mah tiasa ngagaduhan grup mengbal, da putrana aya sawelas.

Mangga nu sanesna teraskeun, supados langkung babari dina pancakaki.

Jumat, 02 Oktober 2009

KEMBANG PANINEUNGAN

Emut kapungkur nuju murangkalih keneh, pami pere triwulanan di SR (sakola rakyat), ku pun bapa sok dijajapkeun ka Neh Lamsyah, pun nini di Balukbuk. Mulang deui ka Padaherang pami tos bade lebet sakola.

Di Balukbuk, sadidinten teh kur ulin jeung ulin. Hardolin cenah. Dupi kaulinan nu dipikaresep teu kawas barudak ayeuna. Sejen jamanna deuih. Baheula mah paling maen panggal tina tangkal peuteuy selong. Kitu ge nu tos galeuhan tetengahna, da ngarah kuat dina sukuna tur lelet muntirna. Mun bosen, pindah ngadu kaleci. Kalecina tina siki enteh, kenging ngala ti kebon pun nini di Legok. Teu pati buleud, malah rereana mah garepeng. Beda jeung di Padaherang, kalecina tos tina kaca, warna-warni. Keur kokojo ukurannana rada ageungan saalit tur bahanna ge tina marmer. Cape cingogo wae, babaturan ngajak ngala belendok sareng butuy di Pancak Suji, sakalian bari ngurek belut. Urekna ge ngadamel heula tina orlet (panitih), teras talina ngarara tina ramat cau hurang. Ceuk batur mah ngarah kuat jeung bangenan. Cenah kitu ge, da harita mah can aya "laboratorieum", janten langkung percaya ku cenah .............. (he3x).

Aya deui karesep nu dugi ka ayeuna sok kapiemut teh, Ki Ion Wahyan, pun aki nu harita leler Jurutulis Desa Cisaat Girang, sok ngajak neang badodon ka Leuwi Bilik. Salian resep ngadon kokojayan, oge panasaran ku hasil tina badodon. Badodon pun aki kacida wewegna. Didamelna tina leunjeuran awi bitung nu dipasang ti unggal sisi Ciwulan. Bitung luhur sareng bitung handap diseseg beulahan awi, ngarah caina nyeot ka tengah. Teras dipencoskeun ka hilir supados lauk milu kana deresna cai. Heg we ditandean ku buhu. Biasana nu kaala teh bangsaning pangeusi Ciwulan. Aya caung, nilem, beureum-panon, kancra, hurang, keuyeup, malah sakapeung mah lubang. Numatak tambah panasaran, harepan teh sakali-kali mah "leled-samak" ge katewak .......... (ah, ..... dasar keur budak).

Rabu, 30 September 2009

KAWIH ATI

Sastra teh eunteung sarining sisi kahirupan. Kabagjaan, kaendahan, panineungan, kasmaran, malah rasa nu tansah ku kasedih. Kumpulan sajak di handap, mangrupi sesebetan rasa - nu dikecos diantara euyeubna padamelan kantor Nanang Kuswara. Kaleresan eta kumpulan sajak teh dimuat ku koran "Galura" awal Pebuari 2005. Dupi "wahangan asih", "Nyoreang Kareta Cijulang - Banjar Patroman" sareng "Pun Bojo Teh TKW" mah saurna dilebetkeun kana pasanggiri sajak sunda nu diayakeun ku PPSS (Paguyuban Panglawungan Sastra Sunda) di gedong Rumentang Siang Bandung, taun 2008 kalangkung. Mangga geura ieu kumpulan kawih ati teh diilo. Piwurukna diantos pisan ku anjeunna supados seratan kapayun tiasa langkung ngeusi, majarna teh. Ka sadaya kadang-wargi nu sanesna, oge diantos "kawih-ati"-na.


NGARAAS
ku : Nanang Kuswara
(dimuat dina Galura edisi minggu ka-I Pebruari, 2005)


Dina lengkob Munggangsari geuning Nyi,
jalotang reumis cimata
da bongan dunya salira mah cenah,
sarwa barana ...........

Dina birit Leuwi Bitung tea geuning Nyi,
batu galituk pangdiukan juuh
ku bedah cimata
lantaran dunya salira mah wisesa

Duka lawas nu ka sabaraha
basa girimis lebaran kamari, bejana
teteup salira
caah
na kongkolak buruan,
terus leber
mapay pipir handeuleum
sieum
(Padaherang – 18 Nopember 2004)


--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------


MEDAR LANGLAYANGAN
ku : Nanang Kuswara
(dimuat dina Galura edisi minggu ka-I, Perbuari 2005)

Urang pedar Aang, kitu geuning ceuk salira harita
di mumunggang
Langlayangan nu duaan sina ngapung nembus
mega bodas nu nyacas wungkul impian
Bongan, da kapan cinta mah cenah kur paneja,
jeung harepan nu ngawaja .........

Urang tataran Aang, tali asih langlayangan
Kitu geuning harita, ceuk salira
sina kumalayang nyorang buludru biru
di langit tebeh isukan
Estuning, kapan deudeuh mah cenah
katalimbeng jangji anu patri
jeung pasini nu dianti .......

Lebaran kamari Nyi,
katumbiri ti wiati nutug di Ciumbang
Langlayangan dipiati kur kalangkang
sab dipulut
mo deui datang ................................
(Munggangsempu – 15 Nopember 2004)


--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------


SAUNG LISUNG
ku : Nanang Kuswara
(dimuat dina Galura edisi minggu ka-I, Pebruari 2004)

Di saung lisung tea, Nyi
unggal enjing nganti nu kapiati, moro sono nu lebeng
rongheap tina pengkolan
Cik, geura tabeuh lisung teh ku ketug jajantung, enung
geura pirig dengkleung-dengdek ku ranjug renghap harepan
Duh, tibelat mah horeng tungtunggulan panutan, linu
di dasaring ati biheung kadongkang .......

Di saung lisung tea, Nyi
wanci moyan teu weleh gandrung ku ayun ambing
Cik, geura ayak sing walatra sari asih lelembutan, enung
ulah sungkan tapian serah katresnan
Duh, iber pasini mah horeng lir bakatul, panutan
kumalayang pasuliwer dina ririhna
angin pakidulan
hamo kajeuwang ...........

Poyanan lebaran kamari Nyi,
saung lisung liliwatan tempat duaan
silih awuran ku tipung lawung,
bet nyesa
nyangsaya
dina heumpitan samoja,
ngendagkeun meuhpeuyna kembang
impian ..................
(Padaherang – 16 Nopember 2004)


--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------


WAHANGAN ASIH
(Pamilon pasanggiri PPSS – Gedung Rumentang Siang 2008)
ku : Nanang Kuswara

Ngaraas sinetron nu ngamalir
saendeng-endeng ti girang tug nepi ka hilir
asa deet temen alur carita roman
jeung ngajumbleng taya pamustungan
antara galituk rasa nu midua jeung leueurna subaya nu wungkul sulaya
antara nyeotna birahi nu teu kawawa jeung karemna banda nu dipenta
antara budah lalakon nu akon-akon jeung sarah rengkak para pamaenna
lir taya nu beda

Ah, cinta bet jiga embak nu ngolembar
peupeus na kikisik taya harega
Padahal kapan asih teh pancuran
kerelekna manjang moal saat kausuman
malidkeun genyasna ka liuh leuwi
tempat sono bogoh kokojayan
kedung gandrung teuteuleuman

Cenah mindeng tresna ge silanglang
malerkeun papaes hate bari nyawang awang-awang
neuteup sieup mega bodas nu leubeut pulas impian
di kajauhan

Da enya, cinta teh wahangan
genclangna ngangkleung satungtung umpalan kahirupan
lawung di muara nu diseja salila-lila
ngaregot peueut jeung peuheurna dunya teu dibeda-beda
ehm, paingan ceuk beja taya nu sampurna
iwal cinta
da inyana teu elat ngocorkeun simbeuh
maseuhan deudeuh henteu reureuh
hamo lantis
ku saleguk napas
panganggeusan ...........


--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------


NYOREANG KARETA CIJULANG – BANJAR PATROMAN
(Pamilon pasanggiri PPSS – Gedung Rumentang Siang 2008)
ku : Nanang Kuswara

Nyawang ringkang nu ka tukang nyi sareretan
basa urang silih gupay pileuleuyan
geuning harita, kareta bet haroshos murakeun samagaha
na tungkebing lelembutan
lebah pengkolan ngalanggeor bangun teunangan
heg ngagorowok semu serak
lir mugen pamitan

Nyeueung tineung nu geus heubeul nyi sareureuhan
basa keukeuh teuteup urang eunteup panungtungan
geuning harita, kareta bet nonggoh nawurkeun halimun
budeureun embun-embunan
dina tanjakan semu eungap ngarenghap sungkan miang
terus ngajerit maratan langit
ngelehkeun hate nu keur simpe
sapanjang jalan

Kareta tetela enggon pangancikan
runtuyan siloka paheutna bordes kaheman
tempat langsir panineungan jeung halteu pang-wesel ati
lila katalikung jangji ku pasini nu lasteu dianti
duh, naha hiji mangsa bakal sirna
tina wawacan endahna carita
kalimpudan alak paul igel manusa ?

Lebaran kamari nyi,
dipayungan langit sore anu pias
semu kayas
dirungrum nyacas asih nu teu laas
najan lawas
na lelemah sesa stasion Padaherang
rel beuki kandel tai hyangan
ngababatang
padet ku hanjuang siang ..........


--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------


PUN BOJO TEH “TE-KA-WE”
(Pamilon pasanggiri PPSS – Gedung Rumentang Siang 2008)
ku : Nanang Kuswara

Anjeun teh kameumeut
indit teu werat pamit nganti-nganti datang burit
mungkur malibir ka pipir pasir paur ku guyur urang lembur

Anjeun teh katineung
miang lir kalangkang jiga nu wangkelang
meupeus keuyang ku hariwang reangna bilatung dulang

Anjeun teh kamelang
geuning mulang tinggal bugang
angkaribung ku bangbalung dipapag rampak beungeut alum
jeung impian balilihan
engkang jangji nyi, urang pasang kelebet satengah tihang di buruan
najan sosoranganan
urang hariringkeun pupuh durma dina dada
najan rerencepan
sab anjeun patriot pangupajiwa
bela ka nagara merangan walurat dunya
nu nahun teu walakaya

Anjeun panutan, nu dipidangdam
ieu engkang nuju nadran
cuang-cieung dibarengan ku Si Aa jeung Si Ade
nu naros teu bisa rehe unggal datang sore
majar mamah ka sawarga tipoporose
Ieu engkang cuang-cieung dibarengan ku Si Ade jeung Si Aa
handapeun samoja reumis cimata
mulungan kembang harepan
nu teu eureun maruragan
duka nepi ka iraha ……...............